ارزیابی کاربری ای درمانی شهر مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل

شهرها مهمترین نمودهای کالبدی – فضایی تمدن بشری و جزء متراکم ترین زیستگاه های انسانی هستند. یکی از مهمترین مشکلات این تراکم را به طور خاص می توان در ارتباط با کم و کیف استفاده از زمین های شهری مشاهده نمود. بر این اساس است که برنامه ریزی کاربری زمین به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری شناخته شده و جایگاه ویژه ای در نظام سیاستگذاری و تصمیم سازیهای مدیریت شهری به خود اختصاص داده است. یکی از مشکلات شهرهای امروزی، عدم مکان گزینی مناسب فعالیتهای شهری می باشد که حیات شهرها را با مشکل مواجه ساخته است. از مهمترین معیارها در برنامه ریزی و مکان یابی کاربری های شهری، عامل ایمنی است و بخصوص در سالهای اخیر در قالب بحث پدافند غیرعامل بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. این عامل به عنوان یکی از مولفه های مهم در تعیین مکان کاربری های شهری است و دفاع غیرعامل در مقابل تهدیدات خارجی یکی از مهمترین نیازها در مرحله طراحی شهرها و تاسیسات حیاتی، حساس و مهم است. کاربری های درمانی به عنوان یکی از کاربری های حساس در شهرها، زمان بحران نقش مهمی در کاهش آسیب پذیری ها را به عهده دارند و در صورت آسیب دیدن مشکلات مهمی در شهرها بوجود می آید. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق مورد اهتمام قرار دادن و ضرورت توجه به رویکرد پدافند غیرعامل در برنامه ریزی شهری بویژه برنامه ریزی کاربری اراضی شهری می باشد و در این راستا مهمترین سوالی که پیش روی محقق قرار گرفت این بود که آیا توزیع مکانی و فضایی و کیفیت ساخت و طراحی بیمارستان های شهر مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل تطابق دارد یا خیر. شهر مشهد به عنوان یکی از بزرگنرین کانون های مجموعه شهری شرق کشور و بزرگترین شهر کشور بعد از تهران می باشد و دارای بزرگترین کانون های اقتصادی، صنعتی، سرمایه گذاری و جمعیتی ایران می باشد و دارای مراکز حیاتی، حساس و مهمی می باشد که جایگاه ویژه ای به این مرکز در سیستم شهری کشور داده است و بدین لحاظ از منظر پدافند غیرعامل دارای اهمیت ویژه ای می باشد. روش شناسی تحقیق حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ انجام توصیفی و تحلیلی می باشد. در این پژوهش از بین 31 بیمارستان شهر مشهد 8 بیمارستان با توجه به شعاع خدمت رسانی و توزیع جغرافیایی آنها جهت ارزیابی انتخاب گردیدند و جمع آوری اطلاعات هم به صورت کتابخانه ای و اسنادی و هم بصورت برداشت میدانی صورت گرفته است و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده بوسیله نرم افزار arc gis صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق که از ارزیابی بیمارستان ها با شاخص هایی همچون نحوه طراحی و ساخت بیمارستانها، نحوه دسترسی به شبکه های ارتباطی، شاخص های ایمنی و اصول سازگاری و همجواری با توجه به رویکرد پدافند غیرعامل انجام گردید گویای آن هستند که طراحی و ساخت بیمارستان های منتخب با اصول و ضوابط پدافند غیرعامل تطابق ندارند و توزیع مکانی و فضایی این کاربری ها نیز در سطح شهر مشهد بسیار نامتوازن می باشند و به اصول و شاخص های ایمنی توجه کافی نشده است. بر این اساس و با توجه به اهمیت کاربری های درمانی در کاهش آسیب پذیری ها در زمان بحران، باید به معیارهای پدافند غیرعامل در ساخت و مکان یابی این کاربری ها توجه کافی گردد و همچنین تلاش گردد در بهسازی کمی و کیفی بیمارستان ها شاخص های ایمنی مورد توجه ویژه قرار گیرند.